Monitoringsrapportage 2019: zwarte ruiter weet Dollard goed te vinden

Het water in de Dollard bevat nog steeds te veel slib. Hierdoor zijn er te weinig algen, en daarmee te weinig voedsel in het ecosysteem. Ook hebben vogels, bodemdieren en vissen te weinig geschikte leefgebieden. Door de versnelde zeespiegelstijging kunnen deze problemen toenemen. Toch is er ook goed nieuws. Met de projecten van het programma Eems-Dollard 2050 (ED2050) ontstaan nieuwe leefgebieden, zoals kwelders, broedeilanden en getijdenpoelen. Vogels, vissen en bodemdieren weten deze plekken goed te vinden. Voor de zwarte ruiter is de Dollard zelfs de belangrijkste pleisterplaats in Nederland geworden. Dit blijkt uit de tweede monitoringsrapportage van het programma Eems-Dollard 2050.

De rapportage geeft een goed beeld van de voortgang van het programma en de projecten in 2019. Ook laat het rapport zien hoe de natuur er voor staat, op basis van jarenlange metingen en onderzoeken van Rijkswaterstaat en het ministerie van Landbouw, Natuur en Visserij. De monitoring geeft nieuwe inzichten voor de koers van het programma in de komende vijf jaar.

Zeespiegelstijging

Klimaatverandering is een belangrijk thema in de monitoring. Het water wordt warmer en de zeespiegel stijgt hier sneller dan elders langs de Waddenkust. Verwacht wordt dat het water boven de platen meer slib gaat bevatten. In de slibrijke bodems leven minder schelpdieren, waardoor er minder voedsel voor vissen en vogels komt. De slibrijke platen in de Dollard en kwelders kunnen naar verwachting meegroeien met de zeespiegelstijging. Dit geldt niet voor zandplaten zoals de Hond-Paap. Het gevolg is dat bij laagwater een steeds kleiner gebied aan zandplaten droogvalt. Vogels hebben daardoor minder tijd en ruimte om voedsel te zoeken op de zandplaten.

Schelpdieren

Uit de metingen komt naar voren dat het ecosysteem nog steeds verslibt. Niet alleen het water is troebel, ook de wadplaten worden steeds slibrijker. Bodemdieren, voornamelijk schelpdieren, nemen sterk af. Ook zit er weinig vis in de Eems-Dollard. De spiering komt is de meeste voorkomende trekvis. Jonge zeevissen als de haring gebruiken het zoet-zoutwatergebied als kinderkamer. Ze hebben er een grotere overlevingskans dan op open zee en groeien ook harder.

Zwarte ruiter

De Eems-Dollard leven veel verschillende vogels, waaronder de zwarte ruiter. Terwijl de aantallen in de rest van de Waddenzee afnemen, is de Dollard de laatste jaren de belangrijkste pleisterplaats van de zwarte ruiter in Nederland geworden. Op weg van de Sahara naar Scandinavië rust de trekvogel graag uit op de kust van de Waddenzee. Even bijtanken met een hapje slijkgarnalen van de slikken.

Baggeren en storten

Jaarlijks wordt zo’n 10 miljoen kubieke meter zand en slib kunstmatig verplaatst om de bereikbaarheid van de havens te kunnen garanderen. Het baggeren heeft echter invloed op de troebelheid van het water. Het programma ED2050 wil jaarlijks minimaal 1 miljoen ton slib uit de Eems-Dollard halen. Het doel hiervan is het water minder troebel maken en de natuur herstellen. Uit metingen blijkt dat er voldoende slib van goede kwaliteit aanwezig is om deze ambitie te halen.

Successen bij de projecten

De veertien projecten van het programma ED2050 zijn volop in uitvoering. Het tweede broedseizoen op de nieuwe broedeilanden Stern en Kluteneiland verliep goed. Op broedeiland Stern verdubbelden de kolonies visdiefjes en noordse stern in omvang. Ook de kokmeeuw wist het broedeiland te vinden. De klutenkolonie bij de Brede Groene Dijk groeide met ruim 100 broedparen. De pilots Waddenslib voor grondverbetering en Persen van bouwblokken zijn succesvol afgerond en geschikt voor opschaling door marktpartijen. Het ingezaaide zeekraal op de pionierkwelder, een onderdeel van het project Marconi buitendijks, sloeg goed aan. De dijkversterking bij de Dubbele Dijk is in december 2019 afgerond. De inrichting van het tussengebied is inmiddels gestart.

Foto: Maria Woortman