Versnelde zeespiegelstijging stelt Eems-Dollard voor nieuwe opgaven

Wat betekent de zeespiegelstijging in 2050 voor de zandige platen, slibrijke platen en kwelders in het Eems-Dollard-gebied? In opdracht van Rijkswaterstaat heeft Deltares hier onderzoek naar gedaan. De inzichten zijn belangrijk om toekomstbestendige maatregelen te kunnen nemen voor het natuurherstel van de Eems-Dollard.

Het onderzoek naar de effecten van zeespiegelstijging op de Eems-Dollard is uitgevoerd met geavanceerde modellen. De berekeningen gaan uit van een zeespiegelstijging van 26 centimeter tussen 2012 en 2050 en een stijging van 86 centimeter in 2100. De huidige zeespiegelstijging is circa 20 centimeter per eeuw.

De belangrijkste conclusies uit het onderzoeksrapport zijn:

• De zandige platen zijn in 2050 niet overal meegegroeid met de zeespiegelstijging
• De slibrijke platen en kwelders groeien grotendeels mee met de zeespiegelstijging
• De bodem verslibt verder
• De troebelheid neemt toe boven de slibrijke gebieden.

Zandige platen

De zandige platen in de monding en het middendeel van de Eems-Dollard zullen onvoldoende kunnen meegroeien met de zeespiegelstijging. Er ligt genoeg zand voor de kust, maar het kan onvoldoende naar binnen worden getransporteerd. De platen zullen afvlakken en met vloed zal er meer water boven de platen komen te staan. De platen worden kleiner en vallen minder lang droog. Hierdoor zijn er minder mogelijkheden voor vogels om er voedsel te zoeken. Omdat ook de geulen minder snel aanzanden dan de zeespiegelstijging zal er in de toekomst waarschijnlijk minder gebaggerd hoeven te worden.

Slibrijke platen en kwelders

Slib is in ruime mate aanwezig in het Eems-estuarium en wordt ook in de toekomst vanuit de kustzone naar binnen getransporteerd. Als de zeespiegel stijgt, zullen de ook nu al slibrijke platen en kwelders in de Dollard voor een belangrijk deel verder opslibben en mee kunnen groeien. Ze zullen niet in oppervlak afnemen. Dit is niet alleen belangrijk voor de natuur, maar ook voor de veiligheid. De golfaanval wordt geremd, omdat het voorland voor de Dollarddijken meegroeit.

Bodem

De platen en kwelders in de Dollard bestaan nu al bijna geheel uit slib. De verwachting is dat de bodem van de nu nog grotendeels zandige platen zeewaarts van de Dollard, zoals de Hond-Paap, zonder maatregelen ook slibrijker zullen worden. Vanwege een tekort aan zandaanvoer zal op meer luwe plekken slib bezinken. De leefomstandigheden voor bijvoorbeeld schelpdieren kan hierdoor verslechteren. Dit kan zijn weerslag hebben op vogels die daarvan afhankelijk zijn.

Troebelheid water

Omdat de platen slibrijker en tegelijk lager worden, kan in de toekomst meer slib opwervelen door golven en stroming. Hierdoor wordt het water boven de platen troebeler. Zonder maatregelen kan dit plaatsvinden in de Dollard en – in mindere mate – boven de meer zandige platen richting open zee. Dit belemmert de groei van algen, die aan de basis van de voedselketen staan. Op de locaties waar slib wordt vastgelegd in de vorm van kwelders of waar slib wordt onttrokken, blijft de troebelheid naar verwachting beperkt.

Betekenis voor ED2050

Het onderzoek sluit aan op het rapport van de Waddenacademie en het Programma naar een Rijke Waddenzee uit 2018 over de effecten van zeespiegelstijging voor de Waddenzee. Daarbij werd de Eems-Dollard niet meegenomen. Voor het programma ED2050 is inzicht in deze effecten cruciaal om toekomstbestendige maatregelen te kunnen nemen voor ecologisch herstel van de Eems-Dollard. Dit zal zijn doorwerking krijgen in de volgende fase van het programma voor de periode 2021-2026.